Vấn đề biển Đông sẽ được thảo luận tại Hội nghị An ninh châu Á thường niên (còn được gọi là Đối thoại Shangri-La), diễn ra từ ngày 3 đến 5.6 tại Singapore. Đây cũng là lần đầu tiên Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt tham dự Đối thoại Shangri-La kể từ khi diễn đàn này được thành lập năm 2002.

Ông Lương Quang Liệt sẽ có bài phát biểu với chủ đề “Hợp tác an ninh quốc tế của Trung Quốc” và lần lượt gặp gỡ, trao đổi song phương với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Singapore và một số nước khác.

Theo giới chuyên gia, tại cuộc Đối thoại Shangri-La, ông Gates muốn trấn an các đồng minh của Mỹ tại châu Á rằng Mỹ sẽ tiếp tục duy trì sự hiện diện ở khu vực này, mặc dù trong nước đang chịu nhiều áp lực về ngân sách. Ông Gates cũng sẽ nhấn mạnh rằng Washington không xao lãng các vấn đề quốc phòng ở châu Á, cho dù ở nhiều nơi khác trên thế giới đang gặp khủng hoảng.

Trong bối cảnh Mỹ đang phải đối phó với mức thâm hụt mậu dịch và món nợ khổng lồ, các nước châu Á lo ngại rằng Washington sẽ giảm bớt vai trò quân sự, trong khi quân đội Trung Quốc tỏ thái độ ngày càng quyết liệt, đặc biệt là trên biển Đông - vấn đề vẫn gây bất đồng Mỹ - Trung vì Washington đã nhiều lần nhấn mạnh đến quyền tự do lưu thông trên biển Đông và ủng hộ lập trường của các nước Đông Nam Á giải quyết tranh chấp thông qua thương lượng đa phương, trong khi Bắc Kinh chỉ muốn giải quyết trên cơ sở song phương.

Trong khi đó, Tư lệnh Lực lượng Thái Bình Dương của Mỹ, Đô đốc Robert F. Willard, ngày 1.6 nói rằng Mỹ rất lo ngại khi biển Đông trở nên căng thẳng, có thể dẫn đến nguy cơ đối đầu bằng vũ lực vì đó là khu vực chiến lược hết sức quan trọng cho cả châu Á-Thái Bình Dương.

Ông Willard nhấn mạnh, Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ sẽ tiếp tục thực hiện vai trò giữ an ninh vùng biển và bảo đảm cho mọi hải lộ thương mại tại Đông Nam Á được an toàn để các nước sử dụng.

Ông Willard nhấn mạnh, sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực sẽ là yếu tố khiến Trung Quốc e dè phần nào. Hơn nữa, vì chính lợi ích của nước Mỹ, Washington sẽ không để tình hình trên biển Đông xấu đi, dẫn đến xung đột vũ trang.

Tháng 9.2010, ông Willard cũng đã tuyên bố, rằng việc Trung Quốc tăng cường vũ trang và hoạt động ở biển Đông có thể khiến chính sách quốc phòng mềm mỏng của Mỹ trở nên cứng rắn hơn, như trong thời Chiến tranh Lạnh.