Tại khu mua bán hạng sang ở trung tâm Bắc Kinh, một cửa hàng mới khai trương mang tên ‘Trung Quốc mới’ đang bán quần áo của một số nhà thiết kế thời trang hàng đầu tại nước này.
Hàng bán cũng đa dạng: từ váy ngắn, áo len đan đến áo phông với các khẩu hiệu in trước ngực.
Cách đây chưa đầy 25 năm, đa phần người Trung Quốc đều mặc cùng một kiểu, quần áo thường chỉ ba bốn màu buồn tẻ.
Ít nhất về ăn mặc, người dân TQ giờ đây có thể tự do thể hiện mình.
Quyền kiểm soát cuộc sống của người dân đã được cải thiện rất nhiều, do chính phủ đã cải cách kinh tế và rút khỏi nhiều lĩnh vực xã hội.
Các công dân giờ có thể lập doanh nghiệp riêng, mua nhà riêng hay đi nước ngoài tự do.
Nhưng trong một khía cạnh, hầu như chẳng có mấy thay đổi. Chính trị vẫn hoàn toàn bị đảng Cộng sản TQ kiểm soát, và giới chức hầu như không tha thứ cho việc chỉ trích.
‘Phá hoại’
Đa phần người dân hầu như không được động chạm đến chính trị. Các quan chức không có thời gian cho những ai thách thức quyền lực của họ.
Khi công bố Lưu Hiểu Ba đoạt giải Nobel Hòa bình năm nay, chủ tịch ủy ban Nobel, Thorbjorn Jagland, nhận xét rằng hiến pháp TQ hứa hẹn một số quyền, trong đó có tự do ngôn luận.
Tuy nhiên, ông nói: “Trên thực tế, những quyền tự do này đã bị cắt bớt đi cho công dân Trung Quốc”.
Trung Quốc bảo vệ hệ thống chính trị của mình, nói rằng nó bảo đảm ổn định, cho phép kinh tế phát triển và giúp người dân giàu có hơn.
Các quan chức cho rằng việc ông Lưu gợi ý cải cách chính trị - đề ra trong bản Hiến chương 08 - đe dọa tới những thành tựu của ba thập niên cải cách vừa rồi.
Một công hàm của đại sứ quán TQ tại Na Uy gửi tới giới ngoại giao viết: “Lưu Hiểu Ba làm mọi thứ có thể để phá hoại sự phát triển và ổn định của TQ”.
Công hàm này có vẻ hối thúc giới ngoại giao không tham dự lễ trao giải Nobel Hòa bình.
Nghệ sĩ và là người chỉ trích chính phủ, Ngải Vị Vị, nhận xét hậu quả của những đường lối như thế là một “nhà nước cảnh sát”.
“Họ có thể tìm ra bạn, đe dọa, làm bạn sợ, hoặc đưa ra những cáo buộc sai trái đối với bạn”.
Ranh giới

Bà Huang nói xã hội TQ đã thay đổi mạnh

Có những người, như ông Lưu Hiểu Ba, muốn tìm cách phá bỏ ranh giới chính trị đó.
Ngay cả tại gian hàng ‘Trung Quốc mới’ cũng có bán quần áo của các nhà thiết kế tìm cách để lại dấu ấn chính trị trong tác phẩm của họ.
Một nhà thiết kế có bộ sưu tập quần áo với chủ đề gấu trúc - nhưng không phải các hình ảnh đáng yêu mà chính phủ hay dùng để đại diện cho đất nước, mà là những con gấu giận dữ, không vui vẻ.
Đây là những bình luận xã hội hay thời trang cao cấp?
Theo bà chủ tiệm ‘Trung Quốc mới’ là Hong Huang, vấn đề đối với bất cứ ai liên quan đến chính trị tại Trung Quốc là người ta không bao giờ biết họ có thể đi xa đến đâu.
Bà nhận xét: “Tôi nghĩ nước nào cũng có ranh giới mà người ta không thể vượt qua. Vấn đề tại Trung Quốc là ranh giới đó là một mục tiêu di động”.
“Có những lúc bạn nghĩ rằng ranh giới đã dịch chuyển ra xa, nhưng
ngay sau đó, bạn mới nhận ra rằng bạn đang đứng trên chính ranh giới đó”.