Theo thượng nghị sỹ Webb, chủ tịch Tiểu ban các vấn đề Đông Á-Thái Bình Dương thuộc ủy ban đối ngoại Thượng viện Mỹ, các quan chức bộ Ngoại giao và bộ chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ cho biết ngày 9.6 vừa qua, ba tàu của lực lượng an ninh hàng hải Trung Quốc đã lao vào và làm hỏng cáp của tàu thăm dò Viking II của Việt Nam khi tàu này đang hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý thuộc thềm lục địa Việt Nam.

Hành động này xảy ra sau những va chạm hôm 26.5 ở biển Việt Nam và trong tháng 3.2011 ở gần Philippines cũng như một số va chạm hồi năm ngoái tại quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là đảo Điếu Ngư) nằm dưới sự quản lý của Nhật Bản.

Thông cáo viết: "Hành động đe dọa của Trung Quốc gây quan ngại sâu sắc. Mỹ có lợi ích chiến lược rõ ràng trong việc tạo điều kiện cho một phương thức tiếp cận đa phương, hòa bình để giải quyết các tranh chấp kể trên, đảm bảo tự do thông thương theo luật pháp quốc tế"

Ngày 13.6 tới, Thượng nghị sỹ Webb sẽ đệ trình một nghị quyết lên Thượng viện Mỹ lên án việc Trung Quốc sử dụng vũ lực tại Biển Đông, đồng thời kêu gọi tìm ra một giải pháp đa phương và hòa bình cho các tranh chấp về lãnh hải tại Biển Đông.

Trước đó, hãng tin AFP dẫn lời người phát ngôn bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner ngày 10.6 nói rằng Mỹ lo ngại trước những căng thẳng liên quan tới tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông và kêu gọi tìm một giải pháp hòa bình cho tình hình hiện nay.

Phát ngôn bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner nói: “Chúng tôi quan tâm về những thông tin ở biển Đông, chúng tôi tin rằng những điều đó chỉ làm gia tăng căng thẳng, và không giúp ích gì cho hòa bình và an ninh ở đây”.

Do đó, Mỹ ủng hộ một quy trình ngoại giao hợp tác. Mỹ kêu gọi tất cả các bên liên quan tuân thủ luật pháp quốc tế, trong yêu sách cả trên đất liền và trên biển của mình.

Ông Toner khẳng định, Mỹ và cộng đồng quốc tế có một phần lớn lợi ích trong duy trì an ninh trên biển trong khu vực, Mỹ đề cao tự do hàng hải, phát triển kinh tế và tôn trọng luật pháp quốc tế ở biển Đông.

Người phát ngôn bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh, “Điều cần có ở đây là quá trình ngoại giao hợp tác, một quá trình hòa bình, để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và những tranh chấp khác. Phô trương lực lượng ở biển Đông, và những hành động như thế, tôi cho rằng chỉ làm tăng thêm căng thẳng”.

Đáng chú ý, hãng tin AFP bình luận, mặc dù Trung Quốc nói cam kết hòa bình ở biển Đông, nhưng thái độ quả quyết hơn về sự chiếm lĩnh ở biển Đông đã gây nên lo ngại cho các nước trong khu vực.